در سخت افزارهای کامپیوتری فرم فاکتور به چه معناست؟
1400/05/24
بدون نظر
فرم فاکتور چیست؟ Form Factor به اندازه، شکل و مشخصات فیزیکی قطعات سخت افزاری اشاره دارد. از فرم فاکتور کامپیوتر برای توصیف هر جنبه فیزیکی یک سیستم کامپیوتری استفاده می شود. Form Factor برای سازگاری اتصال بسیار حائز اهمیت است.
اهمیت فرم فاکتور
بارزترین مثال از فرم فاکتور تفاوت بین کامپیوتر دسکتاپ و لپ تاپ است. گرچه قسمت های سخت افزاری یکسانی در هر یک وجود دارد اما دارای اندازه متفاوتی هستند و به شکل متفاوتی به هم متصل شده اند. به عنوان مثال کیبورد کامپیوتر دسکتاپ نمی تواند در فضای صفحه کلید یک لپ تاپ قرار گیرد.
فرم فاکتور سخت افزار به طراحی قطعات بستگی دارد. اندازه و شکل قطعه و اتصالات روی مشخصات قدرت هم تاثیر می گذارد. اکثر تولیدکنندگان دارای قوانین استانداردسازی هستند تا اجزاء به صورت الکتریکی و الکترونیکی با هم کار کنند و از نظر فیزیکی در فضای موجود جای گیرند.
استاندارد سازی فرم فاکتور اجزاء شامل ناتوانی اجزاء ناسازگار در تناسب فیزیکی یک فضا است. به عنوان مثال گیرنده های Mini USB دارای فرم فاکتوری هستند که از قرار دادن اتصالات Micro USB (و بلعکس) جلوگیری می کند. مشخصات الکتریکی و الکترونیکی این دو کانکتور متفاوت است و در صورت وارد شدن قطعه اشتباه می تواند به سایر قطعات یا داده ها آسیب برساند.
فرم فاکتورهای حافظه کامپیوتر
حافظه رم (ram) کامپیوتر نمونه دیگری از فرم فاکتور است که برای جلوگیری از درج اجزای ناسازگار تغییر می کند. هر نسل از حافظه کامپیوتر به گونه ای ساخته می شوند که نمی توان آن را در اسلات مادربردی که برای نسل های مختلف حافظه ساخته شده اند وارد کرد.
از آنجا که مشخصات الکتریکی و الکترونیکی برای هر نسل از حافظه تغییر می کند، قرار دادن حافظه ناسازگار در بهترین حال کار نخواهد کرد و در بدترین حالت؛ صدمات الکتریکی به مادربرد یا پردازنده وارد می کند. اگر می خواهید حافظه خود را ارتقاء دهید یا گزینه ای را به سیستم اضافه کنید، از ابزار Crucial® Advisor or یا ابزار System Scanner استفاده کنید تا مطمئن شوید قطعات سازگار دریافت کرده اید.
علاوه بر نسل های مختلف؛ اندازه ها و اشکال مختلف حافظه برای انواع سخت افزار وجود دارد. سرورها، سیستم های دسکتاپ، لپ تاپ ها، گوشی های همراه همه از فرم فاکتور متفاوتی از حافظه استفاده می کنند. این فرم فاکتورها هم اندازه فیزیکی متفاوتی دارند و هم تعداد و پیکربندی پین های اتصال متفاوتی دارند.
تصویر زیر نشان می دهد که چگونه فرم فاکتور حافظه در هر نسل تغییر پیدا کرده است.
.JPG)
فرم فاکتور درایوهای حالت جامد (SSD)
همین مفهوم برای SSD ها هم وجود دارد. اندازه ها و اتصالات متفاوتی برای نسل های مختلف فناوری و کاربردهای سخت افزاری مختلف وجود دارد. درایوهای حالت جامد توسط سه فرم فاکتور تعریف می شوند. این موارد عبارتند از اندازه درایو؛ نوع رابط اتصال و فضای فیزیکی که درایو در کامپیوتر اشغال می کند. از فرم فاکتورهای مهم درایو حالت جامد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
.JPG)
اس اس دی 2.5 اینچی
فرم استاندارد اس اس دی 2.5 اینچی است که در قسمت درایو اکثر لپ تاپ ها یا کامپیوترهای دسکتاپ قرار می گیرد. از آنحا که بسیاری از کاربران هارددیسک های خود را به SSD ارتقاء می دهند؛ درایو 2.5 اینچی به استانداردی برای همه هارددیسک ها و اس اس دی ها تبدیل شده است. آنها طوری طراحی شده اند که نیاز به تعویض کابل های رابط اتصال را به حداقل برسانند و انتقال به یک درایو با عملکرد بالاتر را تا حد ممکن ساده می کنند.
SSD mSATA
SSD با فرم فاکتور کوچکتر mSATA وجود دارد. اس اس دی های mSATA یک هشتم اندازه درایو 2.5 اینچی می باشد و برای اتصال به سوکت mSATA در مادربرد سیستم طراحی شده اند. درایوهای mSATA در دستگاه های بسیار نازک و مینی و یا به عنوان درایو ثانویه در کامپیوترهای دسکتاپ استفاده می شود.
SSD M.2
کوچکترین فرم فاکتور اس اس دی M.2 می باشد که تقریبا به اندازه یک آدامس است. SSDهای M.2 از طریق سوکت M.2 به مادربرد متصل می شوند و برای تبلت ها و اولترابوک ها طراحی شده اند. برای تعیین اینکه کدام نوع SSD با سیستم شما سازگار است از ابزار Crucial® Advisor™ Tool یا System Scanner استفاده کنید.
فرم فاکتور مادربردها
فرم فاکتور مادربرد از نظر اندازه فیزیکی و تعداد و نوع اتصالات الکتریکی و الکترونیکی هم متفاوت است. تغییرات فرم فاکتور مادربرد کندتر انجام شده است اما با ایجاد ارتباطات جدید قابل توجهی مانند PCIe، فناوری جدید در مادربردها منعکس می شود.
فرم فاکتور مادربرد بسته به اندازه واحد سخت افزار و تعداد و نوع کارت ها؛ درایوها، پردازنده ها و حافظه ای که احتمالا به نوع مادربرد متصل می شوند؛ طراحی می شوند. مادربردهای کامپیوترهای دسکتاپ تقریبا متفاوت از مادربردهای لپ تاپ هستند.
.JPG)
مادربرد ATX
ATX که به عنوان تکاملی برای فرم فاکتورAT طراحی شده است؛ تغییری عمیق در معماری مادربرد و سایر اجزای آن مانند کابینت و منبع تغذیه ایجاد می کند. در مادربرد تغییرات قابل توجهی مانند محل سوکت پردازنده (که در حال حاضر نزدیک به منبع تغذیه قرار دارد) وجود دارد؛ بنابراین اجازه می دهد هوا ناشی از فن منبع جریان یابد.
تغییر دیگر ارتباط با منبع تغذیه بود که در حال حاضر یک کانکتور واحد است (برخلاف AT که دو عدد بود). برخی از مهمترین پیشرفت های ATX و مزایای آن عبارتند از:
- پورت های ورودی و خروجی یکپارچه
- اسلات های توسعه بدون تداخل
- شروع کنترل با نرم افزار
- جریان هوای بهتر
- کاهش مصرف انرژی و کاهش تولید گرما
- تداخل کمتر در دسترسی به محفظه های درایو
ابعاد مادربرد ATX حدود 12x13 اینچ است. Mini ATX یک نوع دیگر از مادربردهای ATX است که در اصل یک نسخه ATX با اندازه کوچکتر است (با ابعاد 8.2x11.2 اینچ).
این فرم فاکتور امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد (به ویژه در کامپیوترهای دسکتاپ) و پس از این فناوری چندین فرم فاکتور دیگر بر اساس آن منتشر شد (مانند Mini-ITX, Mini-ATX, Micro-ATX, Nano ITX, Pico-ITX).
مادربرد Micro ATX
این فرم فاکتور تکامل یافته ATX است که از ابعاد 9.6x9.6 اینچ برخوردار است. Micro ATX تا 4 اسلات توسعه را پشتیبانی می کند که می توانند آزادانه با ISA, PCI, PCI / ISA و AGP ترکیب شوند. سوراخ های نصب نسبت به ATX استاندارد تغییر کرده است چون اندازه ها متفاوت هستند اما با اکثر کابینت های ATX هم سازگار هستند.
این نوع فرم فاکتور از پردازنده های اینتل و AMD پشتیبانی می کند و معمولا در سیستم های دسکتاپ فرم فاکتور کوچک استفاده می شود.
مادربرد Micro Mini-ITX
Micro Mini-ITX یک فرم فاکتور کم مصرف با اندازه 6.7x6.7 اینچ است. ابعاد آن مشخصه ترین عامل این فرم فاکتور است. گرچه این نوع مادربردها با هدف توانمندسازی تیم های کم مصرف طراحی شده اند اما در حال حاضر هیچ محدودیتی وجود ندارد.
از زمان معرفی Mini-ITX آنها به لطف فاکتور استاندارد در همه انواع برنامه ها کاربردی گسترش یافته اند. Mini-ITX یک فرمت استاندارد برای انواع تجهیزات مانند سیستم های کامپیوتری تعبیه شده خودرو؛ برنامه های صنعتی و اینترنت اشیاء است.
مادربرد Micro Nano-ITX
Micro Nano-ITX نوع دیگری از فرم فاکتور مادربرد است که دارای ابعاد 4.7x4.7 اینچ است. این دسته از محصولات مادربردهای کاملا یکپارچه ای هستند که برای مصرف بسیار کم برق طراحی شده اند. این نوع مادربرد را می توان در بسیاری از برنامه ها استفاده کرد اما مخصوص سرگرمی های هوشمند مانند PVRها، مراکز رسانه ای؛ تلویزیون های هوشمند، دستگاه های داخل خودرو و موارد دیگر طراحی شده است.
مادربرد Micro Pico-ITX
Micro Pico-ITX کوچکترین نوع فرم فاکتور مادربرد در این لیست است که از ابعاد 2.8x3.9 اینچ برخوردار است و 75 درصد کوچکتر از Mini-ITX می باشد. این مادربرد توسط VIA طراحی و توسعه داده شده است تا نوآوری را برای دستگاه های IoT کوچکتر و هوشمند فراهم آورد.
در جدول زیر می توانید محبوبترین فرم فاکتورهای مادربرد را با هم مقایسه کنید
|
فرم فاکتور |
سازنده / تاریخ تولید |
ابعاد |
کاربرد |
|
Standard-ATX |
Intel 1995 |
12 × 13 in |
ورک استیشن / دسکتاپ |
|
Micro-ATX |
Intel 1997 |
9.6 × 9.6 in |
SFF |
|
Mini-ITX |
VIA 2001 |
6.7 × 6.7 in |
SFF |
|
Nano-ITX |
VIA 2003 |
4.7 × 4.7 in |
سیستم های تعبیه شده |
|
Pico-ITX |
VIA 2007 |
3.9 × 2.8 in |
سیستم های تعبیه شده |
|
Mobile-ITX |
VIA 2009 |
2.4 × 2.4 in |
سیستم های تعبیه شده |
فرم فاکتور کیس کامیپوتر
رایج ترین فرم فاکتورهای کیس کامپیوتر را می توان به انواع ATX ، MicroATX و Mini-ITX تقسیم بندی کرد که بیشتر به اندازه مادربردهایی که می توانند در خود جای دهند اشاره دارد. اندازه بردهای ATX حدود 12x9.6 اینچ؛ MicroATX حدود 9.6x9.6 اینچ (گاهی کوچکتر هستند) و Mini-ITX دارای اندازه مربعی 6.6x6.7 اینچ است.
علاوه بر این کیس های کامپیوتر را می توان در دسته های SFF ، Desktop ، Mini-Tower ، Mid-Tower و Full Tower هم پیدا کرد. این 5 مورد رایج برای توصیف شکل و اندازه یک کیس کامپیوتر استفاده می شوند. فرم فاکتور SFF شامل انواع محفظه جمع و جور، برخی فلت و برخی بند است. اکثر آنها مادربردهای Mini-ITX یا کوچکتر را در خود جای می دهند.
کیس های دسکتاپ که به طور خاص در زمینه طراحی کیس کامپیوتر استفاده می شود دارای یک طرح افقی است و اغلب برای قرار دادن یک مانیتور در بالای آن طراحی شده است.
تاورهای دسکتاپ عمودی معمولی، mini-towers, mid-towers, full towers هستند اما تفاوت های اندازه بین آنها دقیق نیست. یک سیستم فول تاور معمولا دارای ارتفاع 18 اینچ یا بیشتر است.
فرم فاکتور بی (Bay) هاردیسک
یک کیس کامپیوتر همراه با بی (bay) های خالی ارائه می شود که معمولا در کیس های بزرگتر تعداد بیشتری هم وجود دارد. یک بی 5.25 اینچ برای استفاده با یک درایو نوری در نظر گرفته شده است و و با صفحه های قابل جدا شدن در جلوی کیس استفاده می شود.
یک کیس SFF یا مینی تاور ممکن است به اندازه یکی از این بی ها باشد (یا با هیچ کدام مطابقت نداشته باشد). یک فول تاور معمولا تا چهار بی دارد. بی های 5.25 اینچی و 3.5 اینچی آنهایی هستند که از طراحی بدون ابزار استفاده می کنند.
در عین حال بی های 3.5 اینچی برای نصب هارددیسک هایی به سبک پلاتر در نظر گرفته شده است. بی های 3.5 اینچ ممکن است طوری طراحی شوند که درایوهای 2.5 اینچی را بپذیرند. با افزایش SSD ها، بی های 2.5 اینچی رایج شده اند. آنها معمولا در هر فضای اضافی مورد استفاده قرار می گیرند چون درایوها از نظر فیزیکی بسیار کوچک و نازک هستند.
جمع بندی
اگر می خواهید سیستم خود را ارتقاء دهید یا سیستم کامپیوتری خریداری کنید؛ مهم است که توجه داشته باشید فرم فاکتور آن چیست. این امر به شما اطمینان می دهد که قطعات جدیدی را دریافت کرده اید که مناسب و درست کار می کنند.
با اولین خرید از فروشگاه تخصصی کامپیوتر آسارایان یک پک آنتی ویروس برای 2 سیستم و 2 دستگاه گوشی همراه هدیه دریافت کنید.