تبدیل SATA و IDE 

فرق میان SATA و IDE چیست؟ خصوصیات هر یک از این رابطها چیست؟ رایانه ها و فضای ذخیره سازی آنها ما تغییر میکنند. این تحولات از فلاپی دیسک ها آغاز شده و به دیسکهای سخت رسیده و گنجایش آنها هم در طول دهه های اخیر به شکل تصاعدی زیاد شده است. ولی در کنار زیاد کردن گنجایش، باید تکنولوژی های نوینی هم برای جابجایی میزان زیادی از اطلاعات در سریعترین وقت ممکن استفاده شود. بنابراین، سیمهای SATA جایگزین سیمهای IDE شدند. در ادامه با آسارایان همراه باشید تا شما را با پورت های IDE و SATA و نیز تبدیل های این دو پورت آشنا کنیم.

آَشنایی با پورت IDE

IDE نوعی راه ارتباطی است که برای وصل کردن دستگاههای ذخیرهسازی قدیمی بکار گرفته میشد. IDE کوتاه شده Integrated Drive Electronic است. معمولا IDE به سیمها و درگاههایی گفته میشود که برای وصل کردن دستگاه هایی مثل هارددرایو و درایوهای نوری به مادربرد رایانه بکار گرفته میشود. خیلی از فناوریهای نوین مانند PATA و SATA طبق IDE طراحی شده اند. اغلب اتفاق میافتد که سیستم شما دارای قابلیت پشتیبانی از فناوری نوین است، ولی فناوری دستگاهای فرعی شما کهنه است. بطور مثال احتمالا شما دارای هارددرایوی باشید که دارای قابلیت پشتیباتی از فناوری SATA است، ولی رایانه شما از IDE برای وصل شدن دستگاههای ذخیرهسازی پشتیبانی میکند. این احتمال هست که هارد SATA را با رایانهتان که دارای فناوری SATA نیست، مطابقت دهید.

آشنایی با پورت SATA

SATA کوتاه شده واژههای Serial Advanced Technology Attachment است. SATA یک استاندارد طبق IDE است که در سال 2001 روانه بازار شد. SATA مثل PATA برای وصل شدن دستگاههایی همچون هارددرایو و درایوهای نوری به مادربرد سیستم بکار گرفته میشود. همانگونه که اشاره شد SATA جای استاندارد PATA را گرفت و برای وصل شدن دستگاههای ذخیرهسازی درون رایانه بکار گرفته شد.

سرعت جابجایی اطلاعات در فناوری SATA دو برابر بالاتر از میزان جابجایی اطلاعات در فناوری PATA است. در بررسی PATA و SATA، باید گفت که قیمت دومی کمتر هم هست و دارای قابلیت Hot Swap هم هست. به بیان ساده، hot swap یعنی شما بی اینکه رایانهتان را خاموش کنید قادر به وصل کردن دستگاهی به رایانهتان هستید و به آسانی از آن بهره ببرید. دستگاههای ذخیرهسازی که دارای استاندارد PATA هستند، احتیاج داشتند که بعد از خاموش کردن رایانه به آن وصل شوند. یکی دیگر از فواید سیمهای SATA این است که فضای اندکی را تصرف میکنند و وصل شدن آنها هم راحتتر است. علیرغم نوارهای عریض، سیمهای PATA دارای شکل و ظاهر خیلی مطلوبی نبودند و هم اینکه فضای بسیاری را داخل کیس تصرف میکردند. همچنین اینکه هر قدر طراحی باریکتر و ظریفتر باشد، در جریان هوا و خنک نگه داشتن هوای داخل کیس بهتر عمل میکند.

همانگونه که بیان شد سرعت جابجایی اطلاعات در فناوری SATA بیشتر از سرعت جابجایی اطلاعات در فناوری PATA است. به گونهای که بالاترین سرعت جابجایی اطلاعات در PATA برابر 133 MB/s است در حالی که سرعت جابجایی اطلاعات در فناوری SATA به 600 MB/s نیز میرسد. پایینترین سرعت جابجایی اطلاعات در فناوری SATA برابر 150 MB/s است که از بالاترین میزان جابجایی اطلاعات فناوری PATA هم بالاتر است.

بالاترین درازای سیمهای PATA تقریبا مساوی با 46 سانتی متر است؛ اما طول سیمهای SATA، 1 متر نیز میشود. با این وجود، سیمهای PATA را میتوان به دو دستگاه ذخیرهسازی وصل کرد؛ ولی سیمهای SATA در یک لحظه فقط قادر به اتصال به یک دستگاه ذخیرهسازی هستند. بعضی از ورژنهای سیستم-عامل ویندوز مانند ویندوز 95 و ویندوز 98 منسوخ شده دارای استاندارد SATA نیستند. یکی دیگر از موارد منفی درباره استاندارد SATA این است که گاهی احتیاج نداریم که درایور ویژه را در سیستم عامل نصب کرد تا اطلاعات بر روی آن خوانده و نوشته شوند.

سیمهای SATA 7 پین دارند که هر دو سمت آن، صاف و هموار است. یک سمت سیم SATA به درگاه موجود در مادربرد رایانه که SATA علامتگذاری شده است، وصل میشود و سمت دیگر اتصالدهنده آن به درگاه SATAی هارددیسکها یا دیسکهای SSD پشتیبانیکننده از SATA متصل میشوند. گونه دیگری از اتصالدهندههای SATA هست که خود در مجموعه سیمهای SATA است. این مدل سیمها که به آنها eSATA یا External SATA میگویند، قادر به وصل شدن به  درگاه ویژه eSATA در بعضی بوردهای اصلی با قیمت زیاد هستند. این مدل سیمها را برای وصل شدن مستقیم دیسکهای SSD به شکل Hot Plog به لپتاپ بکار میروند.

همانگونه که اطلاع دارید در بوردهای اصلی رایانههای رومیزی، درگاه eSATA را نمیگذارند؛ اما شما قادر به قرار دادن آن به آسانی و به وسیله تهیه براکت آن هستید. قیمت این براکتها از 10 دلار پایینتر است و به آسانی میتوان آنها را خرید.

یک مورد درباره سیمهای eSATA و SATA این است که سیم هر دوی آنها فقط قادر به جابجایی اطلاعات هستند و نمیتوانند نیروی الکتریسیته ضروری برای هارددرایو را بیاورند. این یعنی که درایوهای eSATA برخلاف دستگاههای ذخیرهسازی مانند فلشمموری، احتیاج به درگاهی ویژه برای تامین نیروی الکتریسیته است.

مبدلهای گوناگونی برای تبدیل سیمهای کهنه به سیم SATA هست که میتوانید آنها را بخرید. مثلا اگر تمایل دارید که از هارددرایوهای SATA بهره ببرید و درگاه SATA در رایانهتان نیست، قادر به بهره بردن از مبدل SATA to USB adapter هستید.

مبدل IDE به SATA

با توجه به اینکه بوردهای اصلی نوین برای ایجاد ارتباط با هارد و دیویدی رایتر از درگاه ساتا بهره میبرند و درگاه IDE ندارند، ما برای بکار گرفتن دستگاههایی مثل DVD/RW و هارد قدیمی که درگاه IDE دارد، می‌توانیم مبدل IDE به SATA و برعکس را بکار ببریم و یا در صورتی که تمایل داشته باشیم هارد جدید را به مادربرد قدیمی متصل کنیم، احتیاج به تبدیل IDE به ساتا و برعکس داریم. همانگونه که معلوم است، این مبدل دوسویه است؛ یعنی IDE را به SATA و نیز SATA را به IDE تبدیل می‌کند. بیشترین استفاده از این مبدل برای بهره بردن از دیویدیرایتر با درگاه ساتا به بوردهای اصلی قدیمی است. برای هارد نیز بکار گرفته میشود، اما قادر به بکار گرفتن برای هارد به شکل master نیستیم؛ یعنی قادر به نصب ویندوز روی آن نیستیم.

سابقا مدلهای هارددیسک و درایو نوری Parallel ATA – PATA را به روی بوردهای اصلی با اتصالدهنده و رابط IDE به آسانی بکار میبردیم. ولی با ترقی سریع فناوری، چند سالی است که دیگر رابط IDE روی بوردهای اصلی نوین نیست و بطور کلی رابط Serial ATA – SATA جای آن را گرفته است که البته سرعت خیل زیادتری دارد. احتمالا که با قدیمی شدن و نبود پورت IDE روی بوردهای اصلی نوین، فکر کنید دیگر هاردها و درایوهای نوری IDE بکار نمیروند و باید آن‌ها را کنار گذاشت؟ ولی در پاسخ شما باید بگوییم که قادریم دستگاه‌های قدیمی IDE را همچنان بکار گیریم!

متصل کردن هارد قدیمی IDE به مادربرد SATA

به شکل کوتاه شده، باید بگوییم تا زمانی که هارددیسک یا CD/DVD ROM قدیمی IDE شما حالت خوبی داشته و سالم باشد، می‌تواند روی بوردهای اصلی نوین بکار گرفته شود. همه چیزی که شما برای این امر احتیاج دارید، یک تبدیل IDE به SATA است. این مبدل به آسانی با وصل شدن به هارد یا درایو IDE از یک سو و وصل شدن به متصلکننده SATA مادربرد توسط سیم SATA از سوی دیگر، می‌تواند دستگاه IDE قدیمی شما را به مادربرد نوین SATA وصل کند.

تبدیل IDE به SATA

تصور کنید شما دارای یک هارد PATA با رابط IDE هستید، بنابراین درگاه مادگی IDE مبدل را به هارد وصل می‌کنید. برای تامین نیروی مبدل درگاه الکتریسیته 4 پین IDE را هم به آن متصل کرده و سیم SATA را هم به مادربرد و درگاه SATA Host مبدل متصل می‌کنیم. به همین آسانی، هارددیسک IDE شما به بِرد اصلی SATA وصل شد. حالا کافی است سیستم را روشن کرده و هارد یا درایونوری IDE خود روی مادربرد نوین بکار ببرید.

اتصال هارد جدید SATA به مادربرد IDE

حالا در صورتی که برعکس راه فوق، تمایل داشته باشیم یک هارد SATA را به یک برد اصلی قدیمی IDE متصل کنیم چه؟ مجددا نیز با بکار بردن تبدیل SATA به IDE می‌توان به آسانی این عمل را انجام داد. برای این کار، سمت مادگی IDE مبدل را به متصلکننده IDE مادربرد متصل کرده و بعد از وصل کردن درگاه الکتریسیته 4 پین به آن، هارد SATA را با سیم ساتا به درگاه SATA Device مبدل وصل میکنیم. بعد از آن، سیستم را روشن کرده و می‌توانیم به آسانی، هارد SATA روی مادربرد IDE قدیمی را بکار بریم. ضروری است بگوییم که مبدل‌های گوناگون در بازار هست و دارای همین کارکرد البته با کیفیت خیلی کمتر هستند؛ ولی همواره تلاش کنید به ویژه برای هارددیسک، تبدیل‌های استاندارد و شناخته شده را بکار گیرید. پرداخت مبلغ بیشتر برای یک تبدیل خوب، بهتر از خراب شدن هارددیسک و از بین رفتن دادههای شماست.